Bài 5. Vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Á

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC

- Vị trí địa lí: kéo dài từ vòng cực Bắc xuốn✃g phía nam Xích đạo

+ Phía bắc tiếp giáp với Bắc Băng Dương.

+ Phía tây và tây nam tiếp ♌giáp với châu Âu 𓆏và châu Phi.

+ Phía nam tiếp giáp với Ấn Độ Dương

+ Phía đông tiếp giáp với Thái Bình Dương.

- Hình dạng và kích thước:mDiện tích: 44,4 triệu km2.

+ Lãnh thổ trải dài khoảng 8 500 km theo chiều bắc - nam, từ vòng cực 🌃Bắc xuống phía nam Xích đạo.

+ T🌊rải dài🐠 theo chiều đông- tây khoảng 9 200 km, từ ven Địa Trung Hải - ven Thái Bình Dương

2. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

a. Địa hình

- Địa hình đa dạng, gồm: núi, sơn nguyên, cao nguyên, đồng bằng,… Bề mặt địa hình ᩚᩚᩚᩚᩚᩚ⁤⁤⁤⁤ᩚ⁤⁤⁤⁤ᩚ⁤⁤⁤⁤ᩚ𒀱ᩚᩚᩚbị chia cắt mạnh.

- Các khu vực địa hình:

+ Trung tâm là khu vực núi cao, đồ sộ và hiểm trở nhất thế giới (VD: dã💖y Thiên Sơn, Côn Luân, Hi-ma-lay-a)

+ Phía bắc là các ♊đồng bằng൲, cao nguyên thấp, bằng phẳng.

+ Phía đông thấp dầ🌳n về phía biển, gồm các núi, cao nguyên, đồng bằng ven biển.

+ Phía nam và tây nam là các dã꧟y núi trẻ, các sơn nguyên và🍌 đồng bằng nằm xen kẽ.

- Ý nghĩa:

+ Thuận lợ⛦i: các khu vực cao nguyên thuận lợi cho sản xuất và định cư.

+ Địa hình núi cao, hiểm trở, chiếm ph💖ần lớn diện tích => gây khó khăn cho giao thông, sản xuất và đời sống.

+ Do địa hình bị chia cắt mạnh,💖 nên cần lưu ý các vấn đề chống xói mòn, sạt lở đất.

b. Khoáng sản

- Nguồn khoáng sản phong phú với trữ lượng lớn, phân bố rộng khắp lãnh thổ như dầu☂ mỏ, than đá, 𝄹sắt, crom,... kim loại màu: đồng, thiếc,...

- Ý nghĩa:

+ Là cơ sở để phát triển các ngành công nghiệp khai thác, chế biến và xuất khẩu khoáng🤪 sản; cung cấp nguyên liệu cho💎 các ngành công nghiệp: sản xuất ô tô, luyện kim,…

+ Trong quá trình khai thác và sử dụng khoáng sản, cần lưu ý sử dụng tiết💯 kiệm, hiệu qu🃏ả, báo vệ môi trường.

c. Khí hậu

Khí hậu châu Á có sự phân hóa đa dạng, trong đó kiểu khí hꦑậu gió mùa và kiểu khí hậu lục địa chiếm diện tích lớn nhất.

-  Khí hậu gió mùa: 

+ Phân bꦡố ở Đông Á, Nam Á, Đông Nam Á. Mùa đông ít🐎 mưa, lạnh, khô.

+ Mùa hạ nóng, ẩm, mưa nhiều.

+ Là khu vực chịu ảnh hưởng thường xuyên bởi các 🅠cơn bão lớn.

- Khí hậu lục địa: 

+ Phân bố ở khu vực nội địa, khu vực ℱTây Á. Mùa đông khô, lạnh; mùa hạ khô, nóng.♍ 

+ Lượng mưa rất thấp, trun🌄g bình 200 - 500 mm/năm.

- Ý nghĩa: 

+ T🌟huận lợi: tạo nên các sản phẩm nông nghiệp đa dạng, hình thức du lịch khác nhau giữa các khu vực.

+ Khó khăn: chịu nhiều tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu => đòi hỏi phải có biện pháp phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí 🅷hậu.

d. Sông, hồ

- Mạng lưới sông ngòi khá phát triển, nhiều hệ thống sông lܫớn, tuy nhiên chúng là có sự phân bố không đều và♔ có chế độ nước phức tạp.

+ Khu vực B🤡ắc Á có mạng lưới sông dày, sông bị đóng băng vào💫 mùa đông và có lũ vào mùa xuân.

+ Khu vực Đông Á, Đông Nam Á, Nam Á có mạ💦ng lưới sông ngòi dày, nhiều hệ thống sông lớn. Mùa lũ trùng mùa mưa, mùa cạn ⭕trùng với mùa khô. 

-  Có nhiều hồ lớn, quan trọngBai-can, Aran,...

- Ý nghĩa:

+ Nguồn cung cấp nước ngọt đảm bảo đời sống của người dân khu꧟ vực châu Á, 🍃tạo điều kiện phát triển kinh tế

+ 🍎Một số con sông có giá 💯trị văn hóa và tôn giáo lớn như sống Ấn và sông Hằng ở Ấn Độ

e. Đới thiên nhiên

Châu Á có ba đới thiên nhiên chính:

- Đới lạnh: 

+ Khí hậu cận cực và cực: lạnh giá, khắc nghiệt, phân bố thành một dải hẹp dài ở phía Bắ♔c.

+ Thực vật: Nghèo thành phần loài, chủ yếu là rêu và địa y, không có cây thâ💝n gỗ.

+ Độꦺౠng vật: các loài chịu được lạnh và các loài di cư. 

ও- Đới ôn hòa: chiếm diện tích rộng lớn, phân hóa từ bắc xuống nam, từౠ đông sang tây.

+ Vùng Xi-bia rộng lớn phía bắc có khí hậu ôn đới lục địa, khô về mùa đô🐎ng; rừng lá kim phát triển mạnh trên nền đất pốt dôn. Hệ động vật tương đối phong phú.

+ Phía đông, đông nam Trung Quốc và quần đảo Nhật Bản:𝔍 khí hậu cận nhiệt gió mùa, lượng mưa tươn𝓰g đối lớn, thảm rừng lá rộng cận nhiệt là phổ biến.Trong rừng có nhiều loài cây lấy gỗ, cây dược liệu quý.

+ Các k🎀hu vực nằm sâu trong lục địa: khí hậ🎉u khô hạn, khắc nghiệt, hình thành các cảnh quan thảo nguyên, hoang mạc, bán hoang mạc.

- Đới nóng: 

+♎ Chủ yếu là khí hậu nhiệt đới gió mùa và khí hậu xí🌼ch đạo. 

+ Thả♑m thực vật điển hình là rừng mưa nhiệt đới, rừng nhiệt đới gió 🍌mùa, phân bố ở Đông Nam Á.

+  Rừng nhiệt đới ở châu Á có thành phần đa dạng, nhiều loại cho gỗ tốt, nhiều lo𓆏ài động ♏vật quý hiếm.