Phân tích một tác phẩm văn học (nội dung chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật và hiệu quả thẩm mĩ của nó) thuộc kiểu bài nghị luận văn học, trong đó người viết dùng lí lẽ, bằng chứng để làm sáng tỏ chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm và hiệu quả của nó đối với việc thể hiện nội dung tác phẩm.

- Mục đích: phân tích để làm rõ nội dung chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm truyện. - Yêu cầu: + Giới thiệu khái quát tác phẩm truyện cần phân tích (nhan đề, tác giả, thể loại), nêu nhận xét chung về tác phẩm. + Làm rõ được nội dung chủ đề của tác phẩm. + Phân tích được những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm truyện (cốt truyện, nghệ thuật xây dựng nhân vật, ngôi kể, ngôn ngữ người kể chuyện, không gian, thời gian, chi tiết tiêu biểu,...) và hiệu quả thẩm mĩ của chúng; tập trung vào một số yếu tố nghệ thuật nổi bật của tác phẩm. + Triển khai hệ thống luận điểm chặt chẽ; sử dụng lí lẽ thuyết phục, bằng chứng xác đáng để làm sáng tỏ ý kiến nêu trong bài viết. + Khẳng định được ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.

A. TRƯỚC KHI VIẾT

Lựa chọn đề tài

Có thể phân tích toàn bộ tác phẩm hoặc chỉ lựa chọn một đoạn trích, một khía cạnh tiêu biểu.

Tìm ý

Để tìm ý cho bài văn phân tích một tác phẩm truyện, có thể đặt ra và trả lời các câu hỏi sau” - Nội dung chủ đề của tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là gì? Có thể phân tích chủ đề ấy như thế nào? - Tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) có những nét đặc sắc gì về nghệ thuật? Những nét đặc sắc đó đem đến hiệu quả thẩm mĩ như thế nào? - Tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) có giá trị, ý nghĩa gì?

Lập dàn ý

- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm truyện (nhan đề, tác giả, thể loại) và nêu ý kiến khái quát về tác phẩm. - Thân bài: + Phân tích nội dung chủ đề của tác phẩm truyện (phân tích hiện thực đời sống; hình tượng con người; tư tưởng, tình cảm của nhà văn;...), có lí lẽ và bằng chứng. + Phân tích những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm (cốt truyện, nghệ thuật xây dựng nhân vật, ngôi kể, ngôn ngữ người kể chuyện, không gian, thời gian, chi tiết tiêu biểu,...) và hiệu quả thẩm mĩ của chúng, có lí lẽ và bằng chứng. - Kết bài: Khẳng định ý nghĩa, giá trị của tác phẩm truyện.

B. VIẾT BÀI

- Triển khai bài viết trên cơ sở dàn ý đã lập. Tuy vậy, nội dung bài viết có thể có thay đổi so với dàn ý nếu cần thiết. - Chú ý đảm bảo yêu cầu của kiểu bài nghị luận phân tích tác phẩm văn học, bám sát đặc trưng thể loại truyện: + Tổ chức hệ thống luận điểm hợp lí, mỗi luận điểm cần được phân tích, chứng minh bằng các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục, tránh kể lại nội dung văn bản. + Tập trụng vào những nét nổi bật của tác phẩm, tạo điểm nhấn cho bài viết.

C. CHỈNH SỬA BÀI VIẾT

Đọc lại bài viết, căn cứ vào yêu cầu của bài văn phân tích một tác phẩm truyện và dàn ý đã lập để chỉnh sửa các phần. Việc chỉnh sửa cần chú ý các vấn đề sau: - Nếu thiếu các thông tin giới thiệu tác giả, tác phẩm thì cần bổ sung. - Nếu việc phân tích nội dung chủ đề và các yếu tố nghệ thuật đặc sắc của tácphẩm chưa đủ rõ, chưa chính xác thì cần chỉnh sửa. - Nếu các luận điểm chưa chặt chẽ, lí lẽ và bằng chứng chưa đạt yêu cầu, thiếu sức thuyết phục thì cần chỉnh sửa. - Điều chỉnh dung lượng các ý để đảm bảo bài viết có bố cục hợp lí. - Rà soát và chỉnh sửa lỗi chính tả, diễn đạt để đảm bảo chuẩn mực về ngôn ngữ.