Luyện tập Câu 1

Câu 1 (trang 24, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  Hoàn thành bảng thống kê các tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam theo mẫu dưới đây vào vở:

Tín ngưỡng tôn giáo	Đối tượng thờ	Ý nghĩa
?	?	?
?	?	?

Lời giải chi tiết:

Tín ngưỡng, tôn giáo	Đối tượng thờ	Ý nghĩa
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên	Thờ ông bà, cha mẹ, ... các thế hệ trước	Thờ cúng tổ tiên có ý nghĩa rất sâu sắc trong văn hóa Việt Nam. Đó không chỉ là cách thể hiện sự tôn trọng và tri ân đối với tổ tiên, mà còn là cơ hội để gia đình sum họp, tạo ra sự đoàn kết và gắn bó. Nó cũng giúp duy trì và phát triển các giá trị truyền thống và tinh thần cộng đồng.
Tín ngưỡng thờ Quốc tổ Hùng Vương	Thờ các vua Hùng	Thể hiện ý thức hướng về nguồn cội, phản ánh truyền thống tốt đẹp “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
Tín ngưỡng thờ Mẫu	Tiêu biểu là tín ngưỡng thờ Tam phủ – Tứ phủ (ở vùng Bắc Bộ), tín ngưỡng thờ Thiên Y A Na (ở vùng Trung Bộ), tín ngưỡng thờ Ngũ Hành nương nương (ở khu vực Nam Bộ).	Thể hiện triết lí tôn thờ người phụ nữ, người mẹ, là khát vọng duy trì nòi giống, cầu mong cuộc sống bình yên, có phúc, có lộc.
Tín ngưỡng thờ Thành hoàng	Nhiên thần và nhân thần: + Nhiên thần: các vị thần có nguồn gốc tự nhiên như thần núi Tản Viên, thần Bạch Thạch, ... + Nhân thần: là anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa (Bà Trưng, Bà Triệu, ...); tổ nghề (người có công truyền dạy cho dân làng 1 nghề thủ công nào đó); người có công khai phá lập làng, ...	Thể hiện lòng biết ơn những người có công, phản ánh ý thức giữ gìn luật lệ, lề lối gia phong của làng xã và tinh thần đoàn kết cộng đồng của nhân dân các địa phương.
Tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc	Những nhân vật có công trạng lớn với đất nước và dân tộc, thường bảo vệ cho con người và cộng đồng dân tộc trên nhiều phương diện nên được linh thiêng hoá và thờ cúng.	Giúp các thế hệ sau thể hiện lòng biết ơn tiền nhân, giúp họ biết noi gương các bậc anh hùng trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước hiện nay.
Phật giáo	Phật Thích Ca Mâu Ni và các bậc tiền bối, các vị Bồ Tát.	Việc thờ cúng trong Phật giáo Việt Nam thường được thực hiện nhằm tạo ra sự an lành, bình yên và tu tâm. Các Phật tử thường đặt niềm tin vào việc thờ cúng để nhận được sự bảo hộ và lìa xa khổ đau của cuộc sống.
Nho giáo	Đối tượng thờ phổ biến là Confucius (Khổng Tử), các vị tiên tổ và các vị thần linh.	Việc thờ cúng trong Nho giáo thường nhấn mạnh vào việc duy trì truyền thống gia đình và xã hội. Người Việt thường thực hiện các nghi lễ thờ cúng để tôn vinh các vị tiên tổ và nhận được sự bảo hộ cho gia đình và cộng đồng.
Đạo giáo	Trong Đạo giáo, các đối tượng thờ phượng bao gồm Thiên đình, các thần linh, các vị tiên tổ và các vị thần thánh.	Đối với Đạo giáo, việc thờ cúng được coi là việc làm để mầu nhiệm tâm hồn, để mong nhận được sự bảo hộ và phúc lợi từ các vị thần linh.
Cơ đốc giáo	Trong Cơ đốc giáo ở Việt Nam, đối tượng thờ chính là Thiên Chúa và Chúa Jesus Christ.	Là cách thể hiện tình yêu và lòng biết ơn đối với Thiên Chúa và Chúa Jesus Christ. Các nghi lễ thờ cúng thường là cơ hội để cộng đồng Cơ đốc giáo cùng nhau tôn vinh và cầu nguyện.
Tin lành	Đối tượng thờ thường tập trung vào Thiên Chúa, Chúa Jesus Christ và Thánh Linh.	Là cách để tôn vinh và thể hiện lòng kính trọng đối với Thiên Chúa và các vị thần linh. Cũng như trong Cơ đốc giáo, việc thờ cúng là một phần quan trọng của tín ngưỡng và cộng đồng Tin lành.

Luyện tập Câu 2

Câu 2 (trang 24, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

Phân tích những biểu hiện tích cực và hạn chế của Nho giáo trong đời sống văn hoá - xã hội Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

    - Biểu hiện tích cực:

+ Giữ gìn truyền thống và đạo đức: Nho giáo đã góp phần quan trọng trong việc duy trì và phát triển các giá trị truyền thống và đạo đức trong xã hội Việt Nam, bao gồm lòng biết ơn, tôn trọng gia trưởng, và lòng trung hiếu. + Xây dựng nền tảng văn minh: Nho giáo đã đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng văn minh, tạo ra một cơ sở cho hòa bình và ổn định trong xã hội Việt Nam.

- Biểu hiện hạn chế:

+ Một số giá trị của Nho giáo có thể trở nên bảo thủ và cứng nhắc, không linh hoạt đối với những thay đổi trong xã hội hiện đại, gây ra sự chậm trễ trong quá trình phát triển và thích ứng. + Hệ thống giai cấp trong Nho giáo có thể góp phần vào sự phân biệt đẳng cấp trong xã hội, khi ưu tiên sự tôn trọng và ưu ái cho những gia đình hoặc cá nhân thuộc vị trí cao hơn.

Vận dụng

Vận dụng (trang 24, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  Viết một bài thuyết trình ngắn về tính đa dạng tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam và vai trò của tín ngưỡng, tôn giáo trong đời sống văn hoá xã hội hiện nay, sau đó chia sẻ với các bạn cùng lớp.

Lời giải chi tiết:

Việt Nam là một đất nước với một cộng đồng đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo như Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo, tín ngưỡng thờ Thành Hoàng, tín ngưỡng thờ Mẫu, ...Từ lâu, các tín ngưỡng và tôn giáo khác nhau đã cùng tồn tại và góp phần tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc màu của đất nước này.           Tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam không chỉ đơn thuần là những hình thức tôn thờ, mà còn là một phần không thể thiếu của đời sống văn hoá - xã hội. Chúng không chỉ là nơi mà người dân tìm kiếm niềm tin và sự an ủi, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và truyền bá các giá trị truyền thống, đạo đức và nhân văn.           Sự đa dạng về tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam cũng thể hiện qua các nét đặc trưng văn hóa của từng cộng đồng. Ví dụ, Phật giáo với tinh thần từ bi và lòng nhân ái đã ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng và hành vi của người dân, trong khi đó, Nho giáo đề cao tinh thần trung hiếu và tôn trọng gia trưởng, góp phần xây dựng nền văn minh và đạo đức cho xã hội.           Vai trò của tín ngưỡng và tôn giáo trong đời sống văn hoá - xã hội hiện nay của Việt Nam không chỉ là việc tôn vinh các vị thần linh và tuân thủ các nghi lễ truyền thống, mà còn là một lực lượng tích cực thúc đẩy hòa bình, hòa hợp và sự đoàn kết trong xã hội. Tôn giáo có thể làm nền tảng cho các hoạt động từ thiện và xã hội hóa, đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng và quốc gia.           Ngoài ra, tín ngưỡng và tôn giáo cũng có vai trò trong việc xoa dịu các mâu thuẫn và tạo ra một môi trường thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng đa dạng văn hóa - tôn giáo, từ đó giúp tạo ra một xã hội đa văn hóa và đa tôn giáo mà mọi người có thể chia sẻ và hòa mình vào.